به نام خدا آشنایی با تجوید قرآن کریم ( تلفظ صحیح حروف )
یادگیری تلفظ صحیح حروف عربی از اهمیت فوق العادهای برخوردار است زیرا اگر حروف عربی به صورت صحیح تلفظ نشوند ، نه تنها در معنی کلمات عربی تغییر ایجاد میشود بلکه باعث باطل شدن نماز نیز میگردد ( حکم این مسئله در بخش قرائت نماز ، در رسالة توضیح المسائل همه مراجع آمده است ) .
برخی از حرفها در زبان فارسی و زبانعربی ( هرچند به یک صورت نوشته میشوند ) در تلفظ با هم فرق دارند . این حروف 10 تا هستند :« ث ، ح ، ذ ، ص ، ض ، ط ، ظ ، ع ، غ ، و »
قبل از توضیح چگونگی تلفظ هر یک از حروف فوق ، به توضیح صفات حروف ( استعلاء و استِفال ) میپردازیم چون دانستن آن به یادگیری آسان تلفظ حروف کمک میکند :
استعلاء : 7 حرف ( خ ، ص ، ض ، ط ، ظ ، غ ، ق ) خاصیتی دارند که هنگام تلفظ پُر و درشت تلفظ شده و دهان هنگام تلفظ آنها به صورت عمودی ( ) قرار میگیرد .
توجه : برای بهتر فهمیدن خاصیت حروف استعلاء باید گفت که این حروف اگر فتحه بگیرند هنگام تلفظ ، مانند زمانی که الف دارند تلفظ میشوند حروف استعلاء اگر الف بگیرند کاملاً پُر و درشت میشوند ( توضیح دقیق این مطلب را باید از مربی ، عملاً فرا گرفت ) :
کلمه تلفظ
خَسَرَ خَا سَرَ
ظَلَمَ ظَا لَمَ
استفال : بقیه حروف الفباء ( بجز 7 حرف استعلاء ) خاصیتی برعکس حروف استعلاء دارند ؛ یعنی نرم و سست تلفظ میشوند و دهان هنگام تلفظ آنها به صورت افقی ( تبسم و لبخند ) میماند
حروف استفال زمانی که الف دارند هم مثل زمانی که فتحه دارند تلفظ میشوند ( البته با کمی امتداد دادن )
کلمه تلفظ
ساحر سَ ـَ ـَ حِر
کافِر کَ ـَ ـَ فِر
تلفظ صحیح ثاء و ذال ( ث ، ذ )
این دو حرف با برخورد نوک زبان به دندانهای پیشین بالابه صورت نرم و سست تلفظ شده و دهان هنگام تلفظ آنها به صورت افقی ( تبسم و لبخند ) قرار میگیرد .( این دو حرف از حروف استفال هستند )
کلماتی مانند : بثّ ، ثابت ، ثُلْثُ ، مثانیّ و 000 ذَلَّ ، ذَلیلٌ ، ذلک ، هذا ، ذَهَبَ و ...
تلفظ صحیح واو ( و ) :
واو با غنچه کردن لبها و بدون دخالت دندانها تلفظ میشود ( در زبان فارسی واو را با بر خورد دندانهای پیشین بالا با لبهای پایین تلفظ میکنند ) . وَلی ، وارِدٌ ، مَوْرودٌ ، وَهّاب و...
لفظ صحیح ظاء (ظ):
این حرف نیز مانند دو حرف ثاء و ذال با برخورد نوک زبان به دندانهای پیشین بالا تلفظ میشود با این اختلاف که ظاء از حروف استعلاء بوده و پُر و درشت تلفظ میشود و دهان هنگام تلفظ ان به صورت عمودی قرار میگیرد . کلماتی مانند : ظَلَمَ ، مَظْلُومٌ ، عَظیمٌ ، ناظِمٌ و ...
تلفظ صحیح حاء ( ح ) :
حاء از حروف استفال بوده از داخل حلق با منقبض کردن حلق تلفظ شده و دهان هنگام تلفظ آن به صورت افقی قرار میگیرد ( فارسی زبانان حاء را مانند هاء غیر ملفوظ تلفظ میکنند هنگام تلفظ حاء باید توجه داشت که این اتفاق نیفتد )
کلماتی مانند : حَسِبَ ، حاکِمٌ ، رَحْمنٌ ، رَحیمٌ و ... ( در مقابل کلماتی مانند : الله ، قاهِرٌ ، لَهْوٌ )
تلفظ صحیحصاد ( ص ) :
صاد با برخورد نوک زبان به پشت دندانهای پیشین پائین به صورت پُر و درشت تلفظ شده و دهان هنگام تلفظ آن به صورت عمودی قرار میگیرد ( از حروف استعلاء است ) .
کلماتی مانند : صَبَرَ ، صابِرٌ ، مَصْبُورٌ ، کَصَیِّبٍ و ...
تلفظ صحیح عین ( ع ) :
عین نیز از حروف حلقی بوده و در فارسی شبیه الف همزه ( أ ) تلفظ میشود امّا در عربی با کمی غلظت و از داخل حلق ادا می شود ودهان هنگام تلفظ آن به صورت افقی قرار میگیرد . ( عین از حروف استفال است ) کلماتی مانند : عاجِزٌ ، مَعْلومٌ ، عَظیمِ ، مَعادٍ و ...
تلفظ صحیح غین ( غ ) :
غین نیز از حروف حلقی بوده و در فارسی شبیه قاف ( ق ) تلفظ میشود امّا در عربی با مقداری کشش از حلق تلفظ میشود ( بر عکس قاف که از ابتدای گلو و با یک ضربه ادا میشود و قابل کشیدن و امتداد دادن نیست ) کلماتی مانند : مغربٌ ، غافِرٌ ، غریبٌ ، غَیورٌ و ...
( تفاوت غین با حروفی که قاف دارند را با کمک مربی خود تمرین کنید : قلبٌ ، مُغلَقٌ ، قابل )
تلفظ صحیح طاء ( ط ) :
طاء در عربی بر خلاف تاء ، پُر و درشت تلفظ شده و دهان به صورت عمودی قرار میگیرد ( هنگام تلفظ طاء ، مقداری از سطح زبان یک لحظه به کام میچسبد و سپس رها میشود )
کلماتی مانند : طَلَبَ ، طالِبٌ ، صِرلطَ ، تَطْهیراٌ و ...
تلفظ صحیح ضاد ( ض ) :
ضاد از برخورد کناره زبان ( یا چپ و یا راست ) به دندانهای آسیا ، به صورت پُر و درشت تلفظ شده و دهان هنگام تلفظ آن به صورت عمودی قرار میگیرد ؛ ( در بعضی از کتب تجوید آمده است که ضاد شبیه دال تفخیم ( پُر و درشت ) تلفظ میشود . کلماتی مانند : غیر المغضوبِ ، و للضالّینَ ، ضَلَّ ، ضَلالٍ و ...